Het is er tijd voor en er is geen tijd meer om voorzichtig wat vragen te stellen. Kerken bevinden zich namelijk in een zogenaamde kanteltijd, met als uitdaging: het loslaten van bestaande patronen en systemen. Die vaak taai en stroperig zijn, en het bestaande als uitgangspunt nemen. Het voorgaande is het begin van een hartstochtelijk pleidooi van Remmelt Meijer en Peter Wierenga in hun boek ‘Herkerken, de toekomst van geloofsgemeenschappen’, dat onlangs bij Uitgeverij Vuurbaak verscheen. Beide auteurs begeleiden kerken, zij wensen vurig dat het evangelie niet wordt ‘opgesloten in de verleden tijd’, noch in lege kerkgebouwen, die wellicht (ook) een afspiegeling zijn van de leegte in kerken.

Niet een beetje veranderen

Het boek gaat dus over ‘herkerken’. Geen werkwoord inderdaad en ook geen statische situatie maar een proces van herzien, herijken, heroverwegen. In dit boek is dat geen kwestie van een beetje veranderen. Het is een diep doordenken van de essentie van kerk-zijn. Daarbij schuwen de schrijvers het niet om her en der heilige huisjes en andere heikele kwestie in kerken te benoemen. Dit levert een prikkelend boek op dat de situatie waarin veel lokale kerken zich bevinden herkenbaar beschrijft.

Zenden of gezonden zijn

De liefde voor het evangelie spat van de pagina’s, alsook de vermoeidheid en frustratie die men in de praktijk heeft opgedaan. Corona vergroot de beweging die er al was uit. Zeer zichtbaar in het feit dat alle energie van kerken naar online vieren ging. Een bevestiging van een al langer bestaand eenrichtingsverkeer. De kerk als zender van woorden en liederen en gelovigen eerder als consumenten, terwijl de kerk een beweging is of zou moeten zijn. Een beweging van mensen die gezonden zijn.

Geen receptenboek

Voor iedereen die betrokken is bij lokale kerken is dit een heel herkenbaar boek. De schrijvers realiseren zich dat ze geen receptenboek voor verandering kunnen schrijven. Ze geven veel praktische aanbevelingen en voorbeelden. Ze willen niet dat “waarheid en inhoud boven relatie gaan, en ten koste van de liefde”, en roepen op tot vertrouwen in God, die zijn kerk leidt. Dit leidt tot een pleidooi om meer te experimenteren, de geest te laten waaien, niet enkel regels te volgen. Om naar meer flexibele en vloeibare vormen te streven, dingen eenvoudiger te maken en in de lokale kerken een goede balans hervinden tussen centraal en decentraal, tussen eenvormig en meervormig.

Behoefte aan ondersteuning

Kerken worden vaak in beslag genomen door vergaderen en organiseren. Het bestaande in stand houden vergt veel energie en dan moet er ook nog over de toekomst nagedacht worden. De grote vraag is vooral: hoe krijgt men dat herkerken in deze context voor elkaar? Volgens de schrijvers is dit vooral een vraag van coaching en ondersteuning. Uit divers onderzoek blijkt inderdaad dat externe begeleiding een belangrijke voorwaarde is voor succesvolle transformaties van organisaties, en ook van lokale geloofsgemeenschappen.

Ook voor katholieken

Geschreven vanuit een protestantse achtergrond is dit boek ook voor katholieken interessant.
Gelet op alle ‘buitenkerkelijke’ initiatieven op religieus terrein is en blijft namelijk in alle kerken onverminderd de vraag voor wie het kerkgebouw een welkom thuis wil zijn, of worden. Ook de aanbeveling om vooral van onderaf te veranderen en om een goed evenwicht tussen lokaal en landelijk te vinden zal bekend voorkomen.