Wat hebben ‘seksueel misbruik’ en ‘kerksluiting’ met elkaar te maken? In het januari nummer van Woord & Weg (officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland) legt Prof. Dr. Henk de Roest een opvallend verband: “Er zijn ook redenen en gebeurtenissen waardoor mensen, begrijpelijk, de kerk de rug toekeren. De twee grootste bedreigingen zijn het seksueel misbruik en daarnaast, denk ik, slecht begeleide kerksluitingen. Als een kerk haar deuren sluit, houden veel gemeenteleden van die gemeente het voor gezien. De stap naar een ander kerkgebouw wordt maar moeilijk gezet. Kerksluiting is een versneller van kerkverlating.” Cor Schaap, een van onze adviseurs reageert op deze stelling

Verschil

Seksueel misbruik en slecht begeleide kerksluitingen zijn dus de twee grootste oorzaken van kerkverlating. Op zich ben ik geneigd De Roest te geloven, al noemt hij geen cijfers of resultaten van speciaal onderzoek. Toch zit er wel een boeiend verschil tussen beide zaken: bij seksueel misbruik wordt als het ware geen voorbehoud gemaakt: dat is gewoon verkeerd. Bij kerksluitingen wordt er wel wat toegevoegd: namelijk dat het ‘slecht begeleide’ zijn. Betekent dat dat kerksluiting op zich niet een oorzaak van kerkverlating is, en dat daar het venijn in de slechte begeleiding zit? Dan zijn er dus ook goede en zinvolle kerksluitingen die niet leiden tot kerkverlating. Inderdaad, gelukkig zijn die er ook.

Uit de hand gelopen

De laatste jaren ben ik als kerkcoach veel bezig met het begeleiden van processen van kerksluiting. Met name vanuit deze invalshoek luister ik naar de opmerkingen van De Roest. Het kan zeker spetteren bij die kerksluitingen, met alle gevolgen van dien. Als buitenstaander tref ik totaal uit de hand gelopen situaties aan. Daar heerst wantrouwen, er zijn misverstanden, de communicatie stagneert, oud zeer herleeft om maar en paar zaken te noemen. Intens verdrietig dat er zoveel in mijn ogen te vermijden pijn wordt geleden.

Doorvragen

Het is lastig om in zo’n situatie de verhitte geesten weer te bedaren en het vuur van de Heilige Geest opnieuw aan te blazen. Toch gaat het daarom! Wat vaak helpt is bij betrokkenen door te vragen naar belangen, drijfveren, angsten, verwachtingen, achtergronden en pijnlijke ervaringen. Natuurlijk: over het algemeen geldt dat het beter was om eerder aan de bel te trekken voor goede begeleiding.

Geen rouwproces

Alhoewel kerkmensen naar verluidt ook ‘net mensen’ zijn, zijn ze in sluitingsprocessen vaak van goede wil. Het kan helpen om kerksluiting niet als een rouwproces of de dood in de pot te zien, maar als een offer dat gebracht wordt om weer als gemeente toekomstbestendig te worden. Wat willen we er mee bereiken?

Macht en machtsmisbruik

O ja, wie dieper graaft naar de overeenkomsten tussen seksueel misbruik en slecht verlopende kerksluitingen als factoren van kerkverlating, botst vaak op de factoren macht en machtsmisbruik. Groepen of personen die elkaar bestrijden of overweldigen, het komt helaas voor. Als kerkcoach zie ik het niet alleen als mijn taak om mee te lopen maar ook om te confronteren. Om te voorkomen dat een bepaalde groep de kerk ‘uitgewerkt’ wordt en dan zijn we weer bij De Roest terug.

Bijkomende schade

Bij mensen die iets verder van het interne rumoer afstaan ontstaat vaak teleurstelling en verontwaardiging . Ze kennen niet alle details en denken genoeg kerkklokken te horen luiden om te weten waar de klepel hangt. De conclusie is: dit kan niet, zo mag je niet met elkaar omgaan, en vervolgens ook: bij een groep waar zulke dingen gebeuren wil ik niet langer horen. Het kan geen kwaad om de voorvechters van bepaalde standpunten rond kerksluiting ook op deze schadepost te wijzen en een beroep te doen op een fatsoenlijke omgang met elkaar, ook als men stevig van mening verschilt. Handel zaken op een goede manier af, ook als het pijn doet. Het doel heiligt namelijk echt niet alle middelen, ook daar zal een goede begeleider op wijzen.

Koerscorrectie

In de Silas Groep krijgen de kerken een krachtig platform van deskundigen van KKA, KKG en Kerkelijke Waardebeheer, professionals die op de verschillende terrein thuis zijn en aan kerken perspectief kunnen bieden. Kerksluiting niet als versneller van kerkverlating , maar als een proces van zinvolle koerscorrectie en waardevolle aanpassing aan veranderende omstandigheden, gericht op de toekomst voor een Christelijke gemeenschap!