Met de huidige Covid-crisis is het belang van de audiovisuele middelen in één keer boven aan de kerkelijke agenda komen te staan. Streamen, you-tube, vaste of bewegende camera’s, een speciale vorm vanachter een bureau of de tafel, een hele kerkdienst zonder gemeente, geen gezang, ingelast gezang, orgelmuziek soms in de weergave van orgelgepiep. Collecteren is digitaal doneren geworden. De kerk als studio. In mijn geboorteplaats kwam een kerkgebouw te staan op de plaats van een vroegere zendmast: de Zenderkerk… nu wel een bijzonder ge(s)laagde naam. De Nieuwe Kerk – waar we dichtbij woonden – staat naast het verzorgingscentrum Voor Anker en is nu tijdelijk ingericht als een Corona-opvang, las ik onlangs.

Terug in de tijd

Is kerk en massamedia een nieuwe trend of toch al iets ouder? Mijn herinnering gaat terug naar de jaren 1960 met mijn opa en tante, toen ik als kind bij hen logeerde. Opa en tante woonden destijds samen als elkaar verzorgende ouderen. Het audiovisuele was wel wat anders dan tegenwoordig. Nauwelijks om aan te zien. Draadomroep. Het ‘beeld’ van een distributieradio en zo’n aparte schakelaar aan de wand. Volgens Wikipedia is daarmee al in 1921 begonnen. Als radiodistributie. Een bepaald nummer van de schakelaar was de kerktelefoon, de andere nummers Hilversum 1 en 2. Later zelfs uitgebreid met buitenlandse zenders!
Zondagochtend, de kerkdienst. Dan kwam het. Het gaf iets ongemakkelijks: de kerkdienst met galm en verheven stemming in de gewone huiskamer. Opa en tante in hun dagelijkse stoel, aan hun door-de-weekse tafel. Ik weet niet meer of ik als kind tussentijds wel of niet naar de WC kon, weg mocht, ranja kreeg, een pepermunt en hoe de collecte werd gehouden. Werelden liepen totaal verwarrend door elkaar heen en het was en bleef een wonder: de kerktelefoon. Opa en tante, toch betrokken onder het Woord, verbonden met de kerk, de oefening van het geloof. Kerk achter de voordeur.

Gemis

Duidelijk is dat mensen momenteel wat missen bij het wegvallen van het optrekken naar het huis-van-de-Heer. Zomaar een dak boven wat hoofden is een dunne glasvezel geworden. Lijfelijk elkaar zien, voelen, ruiken en aanraken is virtueel geworden. Kerkgangers zijn kijkcijfers en ‘volgers’ geworden. U kunt zich abonneren. Avondmaal en Eucharistie laten zich moeilijk puur vergeestelijken of ongewijzigd de ether ingaan. Schreef iemand dat hij ‘s morgens met een stukje brood en een glaasje wijn bij de TV zat… Volgens sommigen mag dat dan juist weer niet.

Gemeenschap

Een hele stap in de tijd. Van mijn opa en tante in de 60’er jaren (toen al stokoud, zeker voor mij als kind) naar deze lente en beginnende zomer van 2020. Hoe zullen geloofsgemeenschappen en kerkgebouwen na én met corona doorgaan? Kerkgebouwen die halfvol waren zullen zich weer vullen. Met nieuwe gelovigen, zoals iemand spottend zei, of door de onderlinge afstand van 1,5 meter? Gaat men zich aanmelden in verband met het beperkt aantal toegelaten bezoekers van 30, of straks hopelijk meer?  Hoeveel m2 is er per gelovige nodig?

Veel weten we nog niet en is koffiedikkijken. Zoals de vraag hoe straks het koffie drinken na de kerkdienst moet verlopen. Met de riemen die we hebben zullen we moeten roeien: een gemeenschap die steeds weer nieuwe wegen en middelen zoekt en Goddank vindt om geloof te belijden, te delen, te beleven. Gebouwen en camera’s, glasvezels en streamen… een gouden schat in een aarden vat. In meerdere opzichten interactief door de tijden heen. Intens verdrietig én bemoedigend creatief!
Kerkelijk Waardebeheer heeft als motto: houd de kerk in uw midden. Wat zal dat straks gaan betekenen? We werken er hard aan. Wees welkom met ideeën of vragen.

Cor Schaap