Op onze website publiceren we met enige regelmaat dossiers waar Kerkelijk Waardebeheer bij betrokken was. Omdat we weten dat kerkbestuurders graag de ervaringen uit andere geloofsgemeenschappen horen en we kennis willen delen ter inspiratie. In deze serie nu het verhaal over de verkoop van de Bontebrugkerk in Silvolde. Een kleine kerk op het platteland waarvoor de verkoopbaarheid laag werd ingeschat.

De aanleiding

Tijdens een gemeenteavond in 2012 van de gefuseerde PKN-gemeente Genderingen-Bontebrug is voor het eerst gesproken over de toekomst van het kerkgebouw in Bontebrug. De gemeente had 3 kerkgebouwen in eigendom: het aan de rand van de kerkelijke gemeente gelegen naoorlogs kerkgebouw in Bontebrug (gemeentelijk monument), de centraal gelegen Sint Maartenkerk in Gendringen (rijksmonument) en een kapelletje in Megchelen met een begraafplaats erbij. De redenen voor afstoting waren duidelijk. Iedere zondag kerkte de gemeente in een van de drie kerken en waren er twee dicht. De financiële situatie werd ieder jaar slechter en afstoten van de Bontebrugkerk leek gezien de ligging en de geringe historische waarde een verstandige keus.

Weerstand

Op de eerste gemeenteavond bleek er bij een aantal gemeenteleden veel weerstand tegen dit voorstel te bestaan. Door consequente publicaties, het weergeven van financiële cijfers en het telkens aangeven dat erover nagedacht moest worden omdat er toch iets moest gebeuren, kregen in maart 2016 de kerkrentmeesters de opdracht om te onderzoeken wat de mogelijkheden waren om het kerkgebouw met naastgelegen zaal af te stoten. Bijna alle gemeenteleden stonden achter dit besluit. Aan Kerkelijk Waardebeheer werd gevraagd onderzoek te doen.

Advies Kerkelijk Waardebeheer

Ter beperking van de kosten en om een bestuurlijk zorgvuldig proces te doorlopen heeft Kerkelijk Waardebeheer een globale locatiestudie uitgevoerd. Het advies bestond uit een inventarisatie van het gebouwencomplex en een beoordeling op eventuele mogelijkheden van herbestemming. Ook is een inschatting gemaakt van de mogelijke interesse bij relevante marktpartijen en randvoorwaarden van de burgerlijke gemeente.

Gemeentelijk monument

Aangezien het kerkgebouw een gemeentelijk monument is, werd conform het advies van Kerkelijk Waardebeheer in eerste instantie gekeken naar een maatschappelijk bestemming van het kerkgebouw. Ook toen de eerste potentiële kopers zich aandienden. Er mocht veel met het gebouw, maar er zat geen woonbestemming op en het exterieur moest min of meer in de bestaande vorm behouden blijven. Het overleg met de eerste kandidaat kopers kwam niet verder van de grond en daarna werd het stil. Op advies van Kerkelijk Waardebeheer is de voorgenomen verkoop breed in de eigen regio in de publiciteit gebracht. Ook in het kerkblad werden gemeenteleden attent gemaakt en men plaatste een interview in een regionaal weekblad. Binnen 14 dagen stonden er geinteresseerden op de stoep! Het was inmiddels januari 2017.

Bestemmingswijziging en verkoop

Deze jonge mensen hadden het plan om van het kerkgebouw een woning te maken en daartoe hebben zij zich met een verzoek voor bestemmingswijziging tot de gemeente gericht. Met wat extra telefoontjes van de kerkrentmeesters en druk vanuit de lokale politiek, is een vrijgekomen woningcontingent overgezet op de Bontebrugkerk. In grote voortvarendheid heeft de kerkelijke gemeente dit allemaal zelf gedaan. Vervolgens is Kerkelijk Waardebeheer er als onderhandelaar en makelaar bij gehaald om de gesprekken te voeren met de makelaar van de potentiële kopers. Ondergrenzen waren duidelijk en uiteindelijk is de koop, net voor de kerst 2017 in tevredenheid afgerond op een bedrag van € 219.000,-. De overdracht heeft 2 maart jl. plaatsgevonden.

Roerende zaken en orgel

Een aantal roerende zaken, o.a. de banken, lampen en balustrade zijn mee verkocht aan de nieuwe eigenaren. Liturgische spullen, zoals de liturgische tafel, het avondmaalstel, het doopvont, de paaskaars en de statenbijbel zijn bij de eindviering officieel uitgedragen en zijn nu in de 2 andere kerkgebouwen geplaatst. Een onverwacht lucratieve verkoop betrof de verkoop van het orgel. Het twintigstemmige orgel was overtollig. Plaatsing op de orgelbank leverde geen koper op. De eigen orgelstemmer taxeerde het orgel op ca. € 20.000. Een van de kerkrentmeesters besloot een mail te versturen over letterlijk de hele wereld, waarin het orgel te koop werd aangeboden. Dit heeft geresulteerd in de verkoop van het orgel aan een Hongaarse orgelbemiddelaar voor het gevraagde bedrag. Een mooi resultaat!

Verloop van het proces

Na de overeenstemming met de kopers, hebben de kerkrentmeesters een document aan het moderamen gestuurd met hun advies betreffende de verkoop. Het moderamen en de kerkenraad hebben het advies overgenomen, waarna het is besproken op een gemeenteavond. Het hele verhaal is uitgelegd en de gemeenteleden zijn vervolgens akkoord gegaan met het besluit de kerk te verkopen. De kerkrentmeesters hebben gedurende het hele proces met grote regelmaat iedereen op de hoogte gehouden van alle ontwikkelingen. Een heel belangrijke voorwaarde voor het creëren van draagvlak voor dit soort besluiten.

Afscheid van het kerkgebouw

Inmiddels is er eind februari een afscheidsviering gehouden in een mooie volle kerk. Voor veel gemeenteleden was dit een emotionele viering en een moment waarop vele kerkelijke hoogtepunten uit ieders leven weer even op het netvlies verschenen. Het uitdragen van de liturgische spullen en het spreken van een slotwoord is niet niks. Maar het besef dat de gemeente nu weer 10 tot 15 jaar vooruit kan zonder financiële zorgen geeft volgens een van kerkrentmeesters toch ook een goed gevoel.

Achteraf bekeken

Wat de gemeente wil benadrukken is het belang om als bestuurders zo transparant mogelijk te zijn naar de gemeenteleden. Tijdens de allereerste gemeenteavond was er duidelijk weerstand, een teken dat de leden moeten wennen aan het proces en daarin moeten worden meegenomen. Dit is iets wat de gemeente uiteindelijk goed gedaan heeft en waar men met een goed gevoel op terugkijkt. Stapje voor stapje de mensen meenemen in het proces, wel verder gaan maar niet doordrukken en vooral ook: het geduld bewaren. Vooraf dacht men dat het allemaal wel wat sneller zou kunnen gaan, maar dat is een illusie gebleken. De inzet van externe deskundige is belangrijk geweest voor het resultaat, zoals ook een goed contact met de pers: voorkom dat er indianen verhalen ontstaan en houd een goed contact met de burgerlijke overheid.