Volgens Irene Vriens zal in de steden straks nog slechts één katholieke kerk aanwezig zijn en in de echt grote steden misschien twee. Irene, lid van het bestuur van Kerkelijk Waardebeheer, vindt dat dat prima kan. “Het levert ook geld op waarmee in de wijken kleine plekken van geloof gefaciliteerd kunnen worden. Plekken met een inloopfunctie. Het omzien vanuit de kerk naar elkaar is hier belangrijk, deze plekken zullen een meer diaconale functie krijgen.”

Plekken van geloof

Irene spreekt uit ervaring. In Amersfoort heeft zij als vicevoorzitter haar schouders gezet onder het fuseren van tien parochies tot één parochie, de Onze Lieve Vrouw van Amersfoort. Het doel van Irene Vriens was om de kerk levendig te houden en om er te zijn voor ieder van de tien parochies. “De hardste roeper mag niet zondermeer de meeste aandacht krijgen. Ook als de kerk moet sluiten, een herbestemming krijgt of misschien zelfs moet worden gesloopt, streefden we ernaar een plek van geloof behouden, door een deel van het geld dat vrijkwam toe te laten komen aan de betreffende geloofsgemeenschap.”

In de dorpen

Irene: “In de dorpen is het een andere kwestie. Als het dorp zelf de kerk kan onderhouden, dan vind ik dat je de kerk moet laten bestaan. Eventueel met minder vieringen door het pastoraal team verzorgd vanwege gebrek aan pastores. Lukt dit niet, dan is herbestemming met behoud van een kleine ruimte waar de geloofsgemeenschap bij elkaar kan komen een mooie optie. Dit zou ook samen kunnen met de Protestantse Kerk.”

Goed luisteren naar de mensen

Bij al deze processen gaat het er volgens Irene om oog te hebben voor de mens. Ook in haar werk als bestuurder van een woonzorginstelling  voor ouderen ging Irene regelmatig het gesprek aan met bewoners of werknemers zodat ze wist wat er leefde. Goed luisteren is daarbij erg belangrijk. Emotie bij kerksluiting heeft Irene ook meegemaakt. “Er zijn nog steeds mensen heel boos op mij. Toch heb ik gedaan wat volgens mij belangrijk is: de tijd nemen om het gesprek te voeren.”

Aanvaardbaar alternatief

Irene is een echt mensenmens, ook als leidinggevende. Zij vergelijkt het leidinggeven met  paardrijden, haar favoriete hobby. “Je zorgt dat je samen datgene probeert te bereiken op een manier dat het voor ieder prettig  en goed voelt. Belangrijk is wel dat degenen die de leiding ontvangen, net als het paard, ook zelf blijven nadenken. Zo kun je ook bij kerkbestemming samen een vervelende boodschap ombuigen naar een aanvaardbaar alternatief.”

Parochies helpen

Als bestuurder van Kerkelijk Waardebeheer hoopt Irene het verschil voor parochies te kunnen maken. “Parochiebesturen hebben vaak weinig kennis van zaken van dergelijke processen. Het is niet hun corebusiness. Ik heb zelf als parochiebestuurder gemerkt dat het moeilijk is om objectief te kunnen denken omdat je ook weet welke andere kwesties meespelen. Een externe adviseur kan vrijer denken en meezoeken naar alternatieven. Zeker ook als deze ruime ervaring heeft bij andere geloofsgemeenschappen. Het is mooi dat men steeds meer erkend dat we als stichting parochies en kerkelijke gemeenten echt kunnen helpen.”

Begin op tijd

Het advies van Irene is om als parochiebestuur een jaar of twee er voor uit te trekken om begeleid de goede stappen te doorlopen: inventariseer wat de huidige situatie is, qua gebouwen, vrijwilligers, financiën etc., presenteer helder en transparant de kosten, bedenk en bespreek hoe de gemeenschap verder kan. Ga met elkaar nadenken en in gesprek hoe het verder moet. Nogmaals benadrukt Irene het belang van het samen kerk zijn, samen koffie drinken, in de wijk of het dorp te behouden. “Als er een sociale en gemeenschappelijke cohesie is dan moet je zorgen dat dat voort kan blijven gaan, eventueel in een ander gebouw. Ook een bloeiende diaconale gemeenschap moet kunnen blijven bestaan. Daar moet je als bestuur oog voor hebben en tijd en geld voor vrijmaken.”

Heb oog voor de mensen

“De kerk levendig houden,” zegt Irene, “is niet eenvoudig. Er is vergrijzing wat je vooral ziet in de kleine centra van geloof. Misschien gaat het bloeien of misschien gaat het licht uit. Maar er is ook sprake van verjonging, dat zie je bij de eucharistische centra. Beide ontwikkelingen zijn goed. Waar het om gaat is dat we in al het ‘gebouwen afbouwen’ vooral oog blijven hebben voor de mensen.”