Op zondag 27 april 2014 vond de laatste viering plaats in de Hl. Laurentius te Weesp. Door corona met een paar maanden vertraagd en in kleine kring, vond in de zomer van 2020 een feestelijke bijeenkomst plaats waarbij het kerkgebouw opnieuw in gebruik is genomen. Dit keer met verschillende functies, daarover straks meer. Vergeleken met andere vergelijkbare trajecten is zes jaar een ongelofelijk korte tijd, zeker als men leest welke plagen dit project heeft getroffen. Een heroïsch verhaal van strijd, passie, volhouden en uiteindelijk brede instemming, samengevat in het boek ‘Van de kerk naar de kroeg’, geschreven door André Verheul. Een boek dat (bijna) leest als een thriller.
Maatwerk
Zoals met alle herbestemmingen van kerkgebouwen geldt ook hier: het is een specifieke situatie, met specifieke kenmerken die men elders zo niet treft. Dat geldt niet alleen voor de positieve aspecten, ook voor de negatieve. Elke herbestemming is maatwerk. Toch verdient deze herbestemming brede aandacht en daarom is het leuk dat het proces in een leesbaar boek is samengevat.
Geen beste uitgangspunten
Allereerst de tamelijk ontmoedigende feiten aan het begin. Een leegstaande neogotische kerk, met deels verzakte fundering en ongeveer 40 partijen die hun licht al vruchteloos over de kwestie van herbestemming hadden laten schijnen. Daarnaast de vaker voorkomende feiten: heel veel partijen die formeel betrokken (moeten) zijn, dure en elkaar soms tegensprekende onderzoeken en wensen die ver uiteen lopen. De locatie van dit kerkgebouw was gewild, midden in het centrum van Weesp. Dat zorgt voor vele soorten van onrust, wantrouwen en hemelfietserij.
Zoveel hoofden zoveel zinnen
Heel veel mensen, gelovigen en ongelovigen, willen een leegkomend kerkgebouw behouden, zeker aan de buitenkant. Als dat dan niet kan, dan toch in elk geval de toren. Wat voor anderen dan weer een ‘vlag op een modderschuit’ is en de blijvende materiële bevestiging van menselijke onmacht. Dus ook hier in Weesp kwam alles voorbij: van behoud tot sloop en nieuwbouw tot een park ter vergroening van de stad.
Een sprong in het diepe
Eén man deed iets geks: hij kocht het kerkgebouw voordat duidelijk was wat er op die plek moest en kon worden gerealiseerd, en wat dat zou gaan kosten. Zijn harte klopte al langer voor het kerkgebouw en gaandeweg werd dit kloppen heviger. De een heeft een dure boot, of een tweede huis, ik koop een kerkgebouw, aldus de kersverse eigenaar. Terwijl allerlei groeperingen, partijen en nieuw opgerichte belangenbehartigers zich roerden en het stadje verdeelden, groeide een idee van de eigenaar uit naar een heus plan.
In de brand
Voordat dit plan goed en wel gepresenteerd kon worden vliegt de torenspits in brand. Omdat de toren in twee fasen is gebouwd, met een stenen voet van 65 meter hoog en met daarop een houten spits bedekt met leien, wordt besloten tot gecontroleerd uit laten branden van de spits. Het perceel is krap en het geraamte van de spits valt uiteindelijk precies op dat ene plekje waar ruimte was: het plein naast de kerk. Unaniem spreekt men in Weesp van een wonder. Maar ja, wat betekent dit mirakel nu voor de herbestemming?
Weerstand van welstand
Met ongelofelijk veel inzet, liefde en geduld wordt gedurende een jaar getekend, gepast en gemeten aan een plan waardoor het hele kerkgebouw behouden kan worden en diverse functies krijgt. Dit plan wordt door de plaatselijke Welstandcommissie van tafel geveegd omdat het kerkgebouw – een gemeentelijk monument – zoveel mogelijk in de huidige staat moet worden behouden. Dit was het moment waarop de burgerlijke gemeente een projectmanager aantrok, met als opdracht een uitweg uit het ontstane pandemonium te vinden.
Externe begeleiding
Het aantrekken van goede en deskundige externe begeleiding wordt vaker genoemd als een belangrijke succesfactor bij de herbestemming van kerkgebouwen. Zo ook hier. Met heel veel praten, trekken, duwen en dat alles nog eens en nog eens een keer, komt men er uiteindelijk uit en start in 2017 het herstel met het storten van een nieuwe funderingsvloer die de kerk weer stevig moet gaan dragen. Vijftig cementwagens, elke zeven minuten een, legen hun beton op de gigantische vloer. In 2018 en 2019 wordt hard gewerkt en op 3 april 2020 is de officiële feestelijke opening gepland.
De nieuwe bestemming
Ja, en dan is er ineens ook nog corona. De feestelijke bijeenkomst gaat niet door en wordt naar later geschoven, in een kleinere setting. Inmiddels herbergt het kerkgebouw twee appartementen, een hotelkamer (in de toren, daar waar ooit de klokken beierden) een brouwerij en proeflokaal, een kleine jeneverstokerij, een yogastudio en een kleine winkel.
Eind goed al goed, in Weesp
Het herbestemmen van een kerkgebouw is en blijft maatwerk. Lokale betrokkenheid is belangrijk, zoals ook uithoudingsvermogen en niet te vergeten: geld, heel veel geld. Overal waar men liefdevol omgaat met het kerkgebouw ontstaan mooie dingen. Niet iedereen verdraagt het eindresultaat en zeker een deel van de mensen ziet liever sloop. Maar daar in Weesp, daar is nagenoeg iedereen tevreden met het resultaat.
