TERUGBLIK Als Kerkelijk Waardebeheer blikken we af en toe terug op de verkoop van een kerkgebouw. Wat ging er goed? Waren er onverwachte wendingen? Hoe is dat opgelost?

Bij de start van de voorbereidingen van de verkoop van de Verlosserkerk in Bussum (2019) verliep alles volgens plan. De gemeente wilde echter het gemeentelijk monument van de protestantse gemeente als proefcasus gebruiken voor de nieuwe Omgevingswet. Hoe gingen de PG Bussum en Kerkelijk Waardebeheer daarmee om? En hoe heeft de PG Bussum dit achteraf gezien beleefd? ‘Er waren vele hobbels op weg naar de verkoop, en toch was het zeer succesvol’.

De reden om de Verlosserkerk in Bussum te verkopen is er één die Kerkelijk Waardebeheer (helaas) vaker hoort: een terugloop in het aantal kerkbezoekers. De Protestantse Gemeente Bussum had in 2019 drie kerkgebouwen in bezit en één moest daarvan worden verkocht om de andere twee draaiende te houden. Het College van Kerkrentmeesters (CvK) klopte daarom bij Kerkelijk Waardebeheer aan om te bespreken hoe hij het best de Verlosserkerk, met daarbij behorend een ontmoetingscentrum en een pastorie (woning), kon verkopen.

‘Wij hebben meerdere adviseurs naar onze verkoopvraag laten kijken omdat wij zelf niet voldoende expertise hadden,’ legt secretaris Ben Bakker van het CvK van de PG Bussum uit. ‘Kerkelijk Waardebeheer sprak ons het meest aan, omdat zij niet alleen een solide verhaal hadden maar we ook het vertrouwen hadden dat de uitvoering op een goede manier zou plaatsvinden.’ Door de coronapandemie raakte het verkoopproces voor herontwikkeling van de kerk in een enorme vertraging. ‘We hoopten een jaar later, in 2020, de kerk verkocht te hebben. Dat ging dus niet door. Dat was de eerste domper.’

Soepel

Daarbij kwam dat de gemeente Gooise Meren, waar Bussum onder valt, de Verlosserkerk als een mooie casus zag om te oefenen met de (nog steeds in te voeren) Omgevingswet. ‘Er werden zogenoemde omgevingstafels ingesteld waar iedereen zijn zegje kon doen. Wij hadden als protestantse gemeente eerder al 200 buurtbewoners uitgenodigd om ons plan toe te lichten. Daar kwam weinig weerstand op. Dus wij dachten dat dit ook wel soepel zou verlopen.’

Dat bleek anders. Er werd na alle inspraak een zogenoemd ambitiedocument voor de herontwikkeling van de Verlosserkerk en het bijbehorende terrein gemaakt en naar de gemeenteraad gestuurd. Bakker: ‘Verschillende gemeenteraadsleden vonden het plan niets. Ze wilden dat er minder woningen op het stuk grond zouden worden gebouwd. Terwijl Bussum ook weinig ruimte voor nieuwbouwontwikkelingen heeft en er dus in de hoogte moet worden gebouwd.’

Lang verhaal, kort: na vele hobbels werd er een akkoord op het ambitiedocument gegeven. Dit document geeft de mogelijkheid om met behoud van de kerk circa 35 nieuwbouwwoningen op het perceel te bouwen. Een mooie financiële opsteker voor de kerkelijke gemeente. Kerkelijk Waardebeheer opende de verkoopprocedure en liet namens de protestantse gemeente weten dat het hoogste bod zou worden geaccepteerd. Er bleken redelijk veel vastgoedpartijen geïnteresseerd te zijn, de hoogste bieder kreeg inderdaad de kavel. De nieuwe eigenaar wil er woningen voor ouderen op bouwen, maar is daarover nu nog in overleg met de gemeente.

Kar trekken

Adviseurs Fred Heidinga en Menno Stok van Kerkelijk Waardbeheer zijn begeleiders geweest bij de verkoop van de Verlosserkerk. Stok: ‘Er waren vele hobbels op de weg naar verkoop, wat de heer Bakker ook benoemt. Bij een gemeentelijk monument wordt verkoop al wat lastiger omdat je met het object an sich gewoonweg minder kunt. Dat de gemeente met deze casus alvast vooruit wilde lopen op de nieuwe Omgevingswet, konden we niet zien aankomen. Maar we hadden ook te maken met een bestemmingsplan dat gewijzigd moest worden en een gemeenteraad met allerlei fracties die er ook allemaal iets van vonden. Het was een uitdaging.’

Kerkelijk Waardebeheer denkt bij de verkoop van kerkgebouwen niet alleen aan de portemonnee, zegt Stok. ‘Je moet in een dergelijk ingewikkeld krachtenveld elkaar vinden. We hebben een stedenbouwkundige en een architect aangetrokken die het ambitiedocument hebben vormgegeven. Hebben wij op een bepaald vlak de expertise niet in huis, dan halen we die er extern bij. Wij hebben heel fijn samengewerkt, de protestantse gemeente heeft actief meegedaan. Wij hebben bij de verkoop en de gemeentelijke inbreng de kar getrokken, maar alles in nauw overleg met de kerkelijke en burgerlijke gemeente.’

Zowel Bakker als Stok noemen het verkoopresultaat ‘zeer succesvol’. Bakker: ‘Wij zijn als CvK erg positief over de bijdrage van en ondersteuning door Kerkelijk Waardebeheer. Wat zo fijn was, is dat de betrokken adviseurs de vaart erin hielden en zélf contact met de ambtenaren van de burgelijke gemeente hielden. De inhuur van een stedenbouwkundige en erfgoeddeskundige heeft ons ook veel gescheeld. Vooral in gesprekken met de welstand- en erfgoedcommissie, dat hadden we zelf niet gekund.’ Tot slot over het biedingenproces: ‘Het is fijn als je iemand hebt die precies weet hoe dat werkt. Het resultaat mag er zijn: met onze twee andere kerken kunnen we nu nog een aantal jaren open blijven.’

Heeft u ook behoefte aan begeleiding van ons, mailt u ons en wij nemen geheel vrijblijvend contact met u op!