Op 21 en 25 april vonden er weer twee online workshops plaats, met als thema’s: ‘Hoe kies je een kerkgebouw voor de toekomst’, en ‘Hoe verkrijg je draagvlak voor besluiten?’. Aan het online samenkomen kleven voor- en nadelen. Deelnemers komen uit het hele land, hetgeen met regionale bijeenkomsten natuurlijk niet kan. Van de andere kant: de onderlinge ontmoeting, de mooie voorbeelden die we doorgaans bezoeken en de goede sfeer op zulke avonden, kunnen online moeilijk geëvenaard worden.

Keuzes maken

Lucas Sluiter vertelde wat er allemaal komt kijken bij het kiezen voor een kerkgebouw. Daarbij is het  voor Kerkelijk Waardebeheer altijd de vraag: welk gebouw wilt u behouden? en niet: welk gebouw wilt u kwijt? Wat dit laatste betreft is het belangrijk dat de lokale kerk een goed zicht heeft op de eigen kerkgebouwen en wat daar in de markt wel/niet mee kan. Omdat elk kerkgebouw op zich geschikt is om als kerkgebouw te gebruiken, komt het bij de keuze erop aan dat alle aspecten daarbij betrokken kunnen worden. In laatste instantie speelt de markt daarbij zeker ook een rol: het kan verstandig zijn om een kerkgebouw dat niet verkocht kan worden zelf te behouden. Echter alleen als dat past in het beleid van de kerk.

Nieuwe groepen

In het gesprek dat volgde op het verhaal van Lucas kwam aan de orde dat er bij het afstoten van kerkgebouwen wellicht ook meer gekeken moet worden naar nieuwe groepen, waaronder bijvoorbeeld migranten, die dringend behoefte hebben aan een kerkgebouw. Zij brengen vaak ook nieuwe levendigheid en kunnen een impuls zijn voor de lokale geloofsgemeenschap. In de praktijk gebeurt dit overigens op diverse plaatsen, met name in de Randstad en in stedelijke gebieden.

Nevengebruik

Ook werd ingegaan op kerkgebouwen die te groot zijn of verouderd, en hoe men daar een goed plan voor kan maken, zodat de geloofsgemeenschap kan blijven vieren en het gebouw door medegebruikers en nevenbestemmingen beter exploitabel is. Het komt erop aan om hier goede afspraken te maken, die zorgvuldig zijn vastgelegd en waar de kerk ook werkelijk goed mee uitkomt. Ook de BTW kwam in dit verband aan de orde.

De burgerlijke gemeente

Een bijzondere vraag betrof een burgerlijke gemeente die weigert mee te werken aan wijziging van de bestemming, omdat er andere kerkgenootschappen zijn die in het gebouw kunnen. De houding van de burgerlijke gemeente zal gestimuleerd zijn door de kerkenvisies en op zich is het geen heel raar standpunt. Tegelijkertijd: de kerk gaat als elke andere eigenaar over het eigen bezit en ook de burgerlijke gemeente moet met goede argumenten en concrete voorstellen komen. Is dit niet het geval, kan de burgerlijke gemeente haar standpunt uiteindelijk niet handhaven.

Draagvlak

Petra Stassen besprak het fenomeen ‘draagvlak’ en hoe dat te bereiken. Geloofsgemeenschappen zijn vaak huiverig voor het aangaan van gesprekken over samenwerking en over het afstoten van kerkgebouwen, vanwege de emoties die dit oproept. Van de andere kant: juist gesprekken zijn de route naar het verkrijgen van draagvlak. Deze moeten dan wel zorgvuldig voorbereid en gevoerd worden.

Zorgvuldigheid

Belangrijk is dat de lokale kerk in elke fase zo transparant als mogelijk is en op die manier de achterban meeneemt in de ontwikkeling naar een beslissing. Onderdeel hiervan is dat bestuurders goed beslagen ten ijs komen. Wanneer dit niet het geval is lopen gesprekken gemakkelijk uit de hand en verliest de achterban het vertrouwen. Iedereen tevreden krijgen is in de meeste gevallen een illusie. Vandaag de dag begrijpen gelovigen wel dat er ‘iets’ moet gebeuren, een begin van draagvlak.

Rituelen bij afscheid

In het gesprek bleek dat er creatief wordt nagedacht over mogelijkheden om tot goede processen te komen. De twee kerkgebouwen die de lokale kerk bezit allebei verkopen en samen een nieuwe kerk bouwen is er een van. Een kostbare en langdurige weg en bij de huidige schaarste aan bouwgrond misschien ook niet de meest kansrijke. Er zijn andere mogelijkheden om tot een ‘nieuw samen’ te komen. Een aantal daarvan wordt genoemd in  het boek ‘Meer dan hout en steen’ (Boekencentrum). Een andere optie is medegebruik in de vorm van een dorpshuis. Dit blijken soms taaie processen met veel betrokkenen en evenzoveel belanghebbenden. Toch is het vaak de moeite waard om op deze manier naar het kerkgebouw te kijken, zeker als dit centraal in een dorp ligt. Er moet vaak wel draagvlak gecreëerd worden, niet alleen intern, ook extern.

Draagvlak creëren is maatwerk

Hoe draagvlak kan worden gecreëerd in een concrete situatie is maatwerk. Kerkelijk Waardebeheer kent diverse ervaringen die goed uitvoerbaar zijn en die – mits goed uitgevoerd – ook nieuwe inzichten en elan kunnen brengen. Tijdens de Kerkenbeurs in Houten (17 en 18 mei) zal Kerkelijk Waardebeheer in een workshop kort een eigen methode presenteren, die bedoeld is om op een onbedreigde en inhoudelijke manier te peilen wat er in een geloofsgemeenschap leeft aan idealen, wensen en verwachtingen ten aanzien van de toekomst. Als we dat weten, past daar uiteindelijk een kerkgebouw bij en weten we ook van welke kerkgebouwen we afscheid kunnen gaan nemen.

Wilt u de volgende keer ook deelnemen aan een van onze online workshops? Houd u dan onze website en nieuwsbrief in de gaten voor nieuwe data.